Dzisiaj trzecia część cyklu przygotowanego przez doktora Marka Górkę z Politechniki Koszalińskiej
Mity i legendy wokół wywiadu
Okazuje się że wywiad znacznie odbiega od potocznych wyobrażeń. Jego zadaniem jest m. in. zdobywanie danych i budowanie na ich podstawie wartościowych informacji dla władz. Ale przecież obecnie wiele organizacji w sektorze prywatnym działa w analogiczny sposób jak wywiad.
A zatem kwintesencją tej specjalności jest wiedza, która daje przewagę nad przeciwnikiem. Nie bez powodu w języku angielskim wywiad nosi nazwę „intelligence”. To praca dla ludzi inteligentnych, wykształconych, o umyśle analitycznym, widzących więcej niż przeciętny człowiek, ale też umiejących pracować w ukryciu. To oczywiście skrócona wersja wymagań, ale z pewnością odbiega zupełnie od filmowego bohatera. Wywiad także - jak często przyjęło się uważać - podsłuchuje wszystkich. To kolejny mit, bo gdyby tak było, po pierwsze zasoby personalne takiej instytucji musiałyby być ogromne; po drugie można mieć także wątpliwości - pamiętając o rewelacjach Snowdena - czy program komputerowy dałby radę „przetrawić” taki ogrom danych, a po trzecie żylibyśmy w państwie policyjnym.
Który wywiad jest najlepszy
Oczywiście nie sposób jest zbudować wiarygodnej listy, ponieważ każda służba wywiadowcza ma odmienny zasięg (niektóre z nich regionalny, a niektóre globalny), inne z kolei specjalizują się w rożnym obszarze tematycznym. Natomiast warto podkreślić, że najlepsze wywiady na świecie, to takie o których najmniej wiemy. Jednym z nich jest wywiad Watykanu.
Czasem słyszymy o „tajnych” czy też „specjalnych” wojnach wywiadów. O co chodzi? Częstym przymiotnikiem występującym podczas określania służb jest określenie albo „specjalne”, albo też „tajne”. Można powiedzieć, że służby to normalne instytucje państwowe, które pracują w obszarze nie do końca normalnym. One jako pierwsze posiadają informacje o zagrożeniu dla państwa i jego obywateli, ale też jako pierwsze nawiązując i/lub podtrzymują kontakty między zwaśnionymi stronami. I tak jak w dyplomacji, tak też w wywiadzie nie ma na stałe sojuszników ani wrogów. Zadaniem wywiadu jest więc ocena i diagnoza drugiej strony, na ile ona jest naszym przyjacielem a na ile przeciwnikiem. Ilustracją tej logiki jest niedawna wizyta szefa Mossadu (w połowie grudnia 2016 roku), który próbował „wydobyć” lub „wysondować” informacje od nowego - jeszcze wtedy prezydenta elekta - Donalda Trumpa o polityce USA względem Izraela i Bliskiego Wschodu.
Dyplomacja a wywiad - podobieństwa i różnice
Wywiad działa na zasadzie ukrytej dyplomacji. Pozyskuje źródła informacji, które pozwalają im minimalizowanie niepewności w świecie wysoko niestabilnym. Wywiad to także organizacja odgrywająca pierwszą rolę w rywalizacji między państwami. I to on podobnie jak dyplomacja funkcjonuje poza granicami własnego państwa, często bez zgody władz kraju, na terytorium którego działa. A zatem w pewien sposób jest nielegalny.
Wywiad podczas pokoju
Jak już wspomniałem w rywalizacji wywiadowczej nie ma przyjaciół ani wrogów, ponieważ po pierwsze: dzisiejszy przeciwnik może jutro być partnerem do współpracy i odwrotnie obecny sojusznik może jutro być konkurentem, dlatego tak ważna w tej służbie jest tajemnica. Ponadto świat wywiadu to sieć wzajemnie krzyżujących się interesów. Po drugie: nawet zaprzyjaźnione służby wywiadowcze zbierają informację na temat swoich sojuszników. Bardzo dobrym tego przykładem są relacje wywiadowcze pomiędzy USA a Izraelem. Oba kraje współpracują ze sobą i uznają, że nie będą podejmować działań wywiadowczych na terytorium sojusznika. Jednak żadna ze stron nie dotrzymuje tej „niepisanej” umowy.
Wojska Obrony Terytorialnej
Wojska Obrony Terytorialnej ze swej natury są formacją wewnętrzną, czyli działającą w granicach państwa. Trudno sobie wyobrazić, aby oprócz koniecznego sprzętu, oddziały tego typu nie posiadały wiedzy m.in. na temat współczesnych konfliktów, (w tym hybrydowych), ale i także o możliwościach, rozmieszczeniu i wyposażeniu wojsk państw sąsiednich. Naturalna jest więc potrzeba posiadania takiej wiedzy ze źródeł wywiadowczych.
Z definicji wywiad działa poza granicami państwa, a zatem można przypuszczać, że OT będzie korzystać z wiedzy służb wywiadowczych. Jednak dominującą rolą będzie odgrywać w tym przypadku kontrwywiad z racji tego, że zadania obu służb w określonym zakresie uzupełniają się. Przede wszystkim współpraca będzie dotyczyć eliminacji zagrożeń i przeciwdziałania służbom wywiadowczym obcych państw. Inną ważną rolą będzie zwalczanie działań organizacji separatystycznych czy też organizacji paramilitarnych, których celem jest destabilizacja w kraju.
Wywiad gospodarczy a bezpieczeństwo państwa
Aby przetrwać na konkurencyjnym rynku, większość firm korzysta z jakiejś formy analizy konkurencji, w celu zdefiniowania i zrozumienia mocnych i słabych stron konkurencji. Wiele informacji jest dostępnych publicznie i to stosunkowo prosta sprawa, aby je pozyskać i analizować.
Przemysł motoryzacyjny i lotniczy wraz z przemysłem stoczniowym, a przede wszystkim w sektorze inżynierii mechanicznej są często celem ataków ze strony wywiadów gospodarczych. Część korporacji, która padła ofiarą wywiadu gospodarczego niechętnie przyznaje się do tego. Wynika to z pewnością z tego, że takie zdarzenia mogą mieć negatywny wpływ na wartość akcji na giełdzie, a także na zaufanie klientów.
Często wywiad gospodarczy - przy pomocy byłych oficerów - korzysta z metod oraz doświadczeń wywiadu państwowego. Stosuje się często te same formy działalności jak: podsłuch, kradzież i kopiowanie nośników pamięci, przechwytywanie e-maili, włamywanie się do sieci wewnętrznej, zdjęcia satelitarne, ale i także tradycyjne sposoby, jak spotkania i kontakty na targach, konferencjach i sympozjach naukowych. Często także źródła przecieków poruszają się na „dwóch nogach”, czyli pochodzą od „zaufanych” pracowników, w tym byłych i obecnych pracowników, a także dostawców i kontrahentów. Główną przyczyną takiego zachowania jest frustracja zawodowa mająca rożne źródła.
Wywiad gospodarczy ma się całkiem dobrze, jest on niezwykle opłacalny. Jest on szeroko stosowany zwłaszcza, że zapewnia obniżenie kosztów badań i rozwoju poprzez odkrywanie tego , co już zostało osiągnięte przez innych. A zatem pozyskanie nowej technologii, jest o wiele tańsze i opłacalne niż jej skonstruowanie.
Rola wywiadu w ochronie infrastruktury krytycznej
Cała infrastruktura krytyczna, w tym sieci energetyczne, bankowość i systemy zaopatrzenia w wodę, komunikacji i transportu, są całkowicie uzależnione od sieci komputerowych. To powiązanie, czy też uzależnienie od nowoczesnych technologii jest piętą achillesową każdego z rozwiniętych państw. a